گل شب بو یا چلیپا گیاهی زینتی از تیره شب بویان می باشد که به نام های شب بوی، شقاقی، شمشم، خمخم، خیرو و خیری نیز نامیده می شود. گل شبو با مقاومت بالا در مقابل سرما در ابتدای بهار به گل می نشیند و معمولا در روز بو نداشته و در شب فضای اطراف خود را عطرآگین می سازد.

این گیاه زینتی معطر در انواع پاکوتاه، متوسط و پابلند وجود دارد و از گیاهان گلدار با انواع رنگ ها می باشد که بسیاری از آنها به شدت معطر می باشند. جنس این گیاه دارای 55 گونه می باشد که از انواع آن می توان به شب بوی انگلیسی، شب بوی زرد، شب بوی سلطانی، شب بوی دریایی، شب بوی هراتی و ... اشاره نمود. زادگاه اصلی این گل خوشبو اروپا می باشد و به دلیل زیبایی و عطر دل انگیزش برای کاشت در تپه ها، حاشیه ها، در گلدان، باغچه و برای تهیه گل شاخه بریده و دسته گل  نیز مناسب می باشد. 

در ایران سه گونه گل شب بو وجود دارد:

• شب بوی معمولی با دو واریته بهاره و زمستانه که گیاهی معمولا یک ساله می باشد. گل های این گونه به صورت خوشه های انتهایی بوده و از تنوع رنگ بالایی برخوردار هستند. از نظر ارتفاع در دو رقم پاکوتاه و پابلند دیده می شود.
• شب بوی خیری دومین گونه از گل شب بوی موجود در ایران می باشد.
• سومین گونه گل شب بوی موجود در ایران معروف به شب بوی ویرجینیا یا مروارید شیرازی می باشد. این گیاه یک ساله دارای گل هایی با چهار گلبرگ بوده و در رنگ های سفید، صورتی، ارغوانی و یاسی دیده می شود.

روش و شرایط نگهداری گل شب بو

نور

گل شب بو بسیار آفتاب دوست بوده و باید در محلی آفتاب گیر کاشته شود.  اما از آنجا که اصلا تحمل هوای گرم را ندارد؛ بنابراین میزان نور باید با توجه به درجه حرارت محیط تنظیم شود. یعنی در هوای خنک تر میزان نور مستقیم بیشتری را تحمل خواهد نمود و در صورت افزایش دما اگر از نور مستقیم آفتاب دور نشود، پژمرده خواهد شد.

خاک

این گل معطر به خاکی مرطوب، کمی قلیایی، نسبتا حاصلخیز با زهکشی مناسب به منظور جلوگیری از پوسیدگی ریشه ها نیازمند است. بهترین ترکیب خاک برای این گل ترکیبی از خاک برگ، شن، کود پوسیده گاوی و خاک معمولی می باشد.

گل شب بو به میزان پتاسیم موجود در خاک حساس بوده و کمبود میزان پتاسیم خاک منجر به زرد شدن و سوختگی در حاشیه برگ های مسن می شود؛ بنابراین در صورت کمبود پتاسیم در خاک باید از تغذیه مصنوعی و کوددهی خاک استفاده نمود.

دما

تمام گونه های این گل معطر سرما دوست بوده و در تمامی مراحل مختلف رشد خود به هوای گرم حساسیت داشته و دائما  باید دمای محیط رشد آن ها کنترل شود. گل شب بو برای کاشت به دمای 15 درجه سانتیگراد و برای رشد تا زمانی که به ده برگ برسد به دمای بالای 16 درجه نیازمند است. پس از آن تا سه هفته نیازمند دمای زیر 10 درجه سانتیگراد بوده و سپس دوباره در دمای 15 درجه سانتیگراد رشد می کند. در دوران گل دهی به 6 ساعت دمای بالای 18 درجه سانتیگراد در طول روز نیازمند است و در غیر این صورت گل نمی دهد.  

آبیاری

گونه های مختلف این گل زینتی به میزان زیاد آبیاری حساس بوده و در صورت آبیاری بیش از اندازه دچار پوسیدگی ریشه خواهند شد. بنابراین بهتر است تا زمانی که سطح خاک تا حدودی خشک نشده است؛ آبیاری صورت نگیرد.

تکثیر گل شب بو

تکثیر این گل زینتی از طریق بذر و قلمه زدن قابل انجام است ولی مهم ترین روش تکثیر از طریق بذر می باشد. زمان کاشت گل شب بو با توجه به حساسیت دمایی این گل، بستگی به شرایط اقلیمی منطقه دارد. به طور معمول در مرداد ماه بذر گل کاشته شده و در پاییز نشاء آن را به گلخانه منتقل می کنند و در دمای حدود 10 درجه  سانتیگراد نگهداری می شود.

کاشت گل شب بو در خانه

گل شب بو به دلیل زیبایی و عطر خوشش محبوبیت بسیار زیادی در بین طرفداران گل و گیاه دارد. برای خرید گل شب بو می توان از طریق گل فروشی آنلاین این گل را به صورت اینترنتی خریداری کرد و از ارسال رایگان به سراسر ایران نیز بهره مند شد.

 اما  با توجه به قابلیت کاشت آسان این گل معطر و زیبا، بسیاری از افراد دوست دارند که خود بذر گل را تهیه نموده و در منزل بکارند. برای کاشت بذر گل شب بو در آپارتمان باید نکات زیر را مدنظر قرار دهید:

• با توجه به حساسیت گل شب بو به دما و نور باید نور و دمای مناسب برای آن در محیط کاشت فراهم شود.
• بهترین زمان برای کاشت اواخر زمستان تا اوایل بهار می باشد.
• بذرها را در عمق چهار سانتی متری گلدان بکارید.
• گلدان ها را با توجه به رطوبت سطح خاک حدودا سه تا چهار بار در هفته آبیاری بنمایید.
• به منظور ایجاد زهکشی مناسب در خاک و جلوگیری از پوسیدگی ریشه های گیاه، ایجاد جزیره در زیرگلدانی روش مناسبی می باشد.
• بهترین مکان برای نگهداری گل شب بو در داخل ایوان و یا بالکن و یا در پشت پنجره های منزل می باشد.
• به منظور برخورداری از گل های زیبا توصیه می شود که خاک گلدان را یک بار در سال با استفاده از کودهای غنی از پتاسیم و نیتروژن تغذیه کنید.

آفات و بیماری های گل شب بو

از بیماری ها و آفات گل شب بو می توان به زنگ شب بو، کنه تار عنکبوتی، معدنچی برگ، تریپس، سفیدک داخلی و شته اشاره نمود.